xoves, 9 de xaneiro de 2025

Aprendizaxe baseado na contorna, escola comunitaria...Orgullo de Unitarias

Non sabía que tiña nome a escola a que eu aspiraba: Unha
escola que traspasara os muros do edificio e se infiltrara no medio natural e social como punto de partida e de destino das aprendizaxes.

Aprendemos a través dos elementos da contorna para voltar a eles co ánimo de mellorar, de construir, sí, dende o noso terruño, un mundo mellor, ese é o noso cometido.

Especialmente a educación sostida con fondos públicos. A sociedade no seu conxunto, cada quen según a súa capacidade ofrece ás crianzas e mocidade según a necesidade, as ferramentas para ser quen de xestionar a súa vida eficazmente: o sostén económico, a realización persoal e, a modo de devolución do recibido, unha aportación á sociedade que faga desta un ecosistema tendente a que todas as persoas teñan as súas necesidades vitais cubertas e as desigualdades sexan

mitigadas pola solidariedade entre o conxunto .

Eses son os obxectivos últimos da educación según o Pacto Internacional sobre Dereitos Económicos e Sociais da ONU (1976): ésta debe estar encamiñada ao “pleno desenvolvemento da personalidade humana e do sentido da súa dignidade, e debe fortalecer o respecto polos dereitos humanos e as libertades fundamentais”, e axudar a todas as persoas para participar efectivamente na sociedade (art 13 e 14).Non esquezamos entón para qué estamos aquí.

Pois resulta que lendo cousiñas aquí e alá topo cunha corrente educativa chamada Aprendizaxe baseada na contorna (Place-based Education), da que David Sobel é un dos seus expoñentes. No seu libro : Aprendizaje basado en el entorno. Cómo conectar las aulas con la comunidad.( FQ, 2022),  Sobel debulla as bondades de este tipo de estratexia educativa, as características, exemplos en USA, a relación cos resultados académicos, etc,  nun compendio delicioso de iniciativas escolares que acudían á contorna (ás veces era a contorna a que chamaba ás súas portas) na procura de situacións que lle servían para vehicular os contidos curriculares, unha vez feita a ensamblaxe había unha devolución á comunidade para mellorar esas situacións. Todos gañaban : a  comunidade melloraba, e o alumnado, alén de aprender con paixón (por tanto máis eficazmente) e recibir o merecido recoñecemento (co seu efecto psicolóxico),  ao ser parte da comunidade, beneiciábase tamén da mellora.  O que os anglofalantes chaman un “win-win” (gañas ti e gaño eu).

Mais, non nos perdamos en siglas e títulos, A Placed -based education lémbrame ao que Freire plantexaba, salvando as diferencias (él falaba dunha sociedade empobrecida e marxinada no Brasil do principios de século XX), na súa pedagoxía critica que a educación en cada país debe convertirse nun proceso político, cada suxeito fai política dende onde se atope e a aula non pode ser indiferente a este feito.

E moito mais preto lémbrame ao concepto de Escola Comunitaria que me deu a coñecer David Neira, doutorando da USC, que nos visitou no ano 2022 con intención de estudiarnos como exemplo de tal modelo para formar parte do corpo da súa tese de doutoramento.

En resumo que xa todo está inventado, pero é moi positivo que voltemos unha e outra vez, dende USA, Brasil ou calquera recanto do mundo a chamar a atención sobre o noso cometido como educadores e á reflexións sobre o impacto da escola nunha comunidade. Xente miuda en lugares miudos, facendo cousas miudas, cambiando o mundo(1), cada quen dende o seu recanto colaborando coa gran misión, se se nos permite a inmodestia.

David Neira voltará á Escola proximamente acompañado dos seus profesores Germán Vargas e Carmen Morán, profesores do  departamento de Pedagoxía e Didáctica da Universidade de Santiago e integrantes do grupo de Investigación SEPA-Interea,  para falarnos sobre Escolas Comunitarias. Unha gran honra que esperamos sexa do interés de toda a comunidade educativa. Será o sábado 15 de Febreiro ás 17.00 horas e proximamente teredes información sobre o programa do encontro: ORGULLO DE UNITARIAS.

 (1)   Frase atribuída a Eduardo Galeano

Ningún comentario:

Publicar un comentario