A incorporación da crianza ao mundo da Escola. O periodo de adaptación

Se consideramos o momento de inicio da vida escolar como o principio dun proceso que durará, na meirande parte dos casos 13 anos como mínimo, aceptaríamos de bo grado poñer unha esmerada atención na organización, deseño e acompañamento do mesmo. O inicio da vida escolar marca o fin e o principio de etapas na vida dunha persoa.

A meniña que compartía todo ou case todo o seu tempo coa familia nunha posición de protagonismo pasa a formar parte dun contexto social onde os seus pais e familiares non participan de forma protagonista. O meniño aceptar soltar a man da nai e quedar nun espazo novo con persoas descoñecidas, comeza a construir a súa vída “independente” do papá e a mamá á construir relacións en termos de igualdade cos seus compañeiros e a aceptar a guía dunha adulta ate o momento descoñecida pero que pasa automáticamente a ser a garante do seu benestar todas as mañans. Un gran emprendemento para un ser pequeno.

Desfiemos entón este tempo e relexionemos con honestidade e coidado. Anos despois veremos como as crianzas pasan dun curso a outro cambiando de aula, de profe e ate de compañeiros e compañeiras, pero nunca repetirá este momento de cambio total, dispoñamos entón todos os elementos que estean ao noso alcance para que o viva con confianza e determinación.

É fundamental coñecer, si, o espazo onde van quedar as ciranzas, asegurarse de que sexa agradable, ordenado, limpo, seguro…, que ofreza posibilidades de xogo e actividade, que responda, ao fin, á forma en que se espera que as crianzas sexan tratadas, pero máis importante é coñecer con quén imos deixalas, de modo que habemos de ter coa profesora, unha coidadosa e honesta conversa onde as nosas dúbidas sexan despexadas e recibamos unha impresión do trato que vai recibir o pequeno e amado ser que se lle vai confiar. De modo que, a pesar das presas e compromisos, é impresicindible un achegamento persoal hacia a profesional. Importante aquí destacar que este é un encontro entre adultos concentrados na conversa, os meniños/as non deben estar.

É acaído tamén que a meniña en cuestión visite o cole e o acepte como un espazo amable onde ela pasara o seu tempo, ela recibirá a mesma impresión que os seus adultos,  un espazo de beleza, de xogo de descanso, de actividades que desafían as súas inquedanzas, un espacio atractivo e inspirador.

Poden un día tamèn nai e filla visitarnos en horario escolar e compartir con profe e compañeiros un rato de xogo, así a meniña visualiza de novo como vai ser a súa participación no cole. Como as crianzas están a gusto e son felices desenvolvendo as actividades que lle son propias nun ambiente de respeto e confianza a meniña terá unha impresión positiva desa vivencia, e increméntase a atracción que despertou o espazo na anterior visita, ou diminé o medo e a desazón, según sexa o caso.

Estes tres puntos de contacto que acabo de relatar deben ser realizados no curso anterior por necesidades burocráticas (o proceso regular de matrícula comeza en febreiro!) ou de organización familiar. Todo o tempo imos ter que conciliar as necesidades das crianzas coas circunstancias das súas familias, tratando sempre de buscar a opción sustentable para todos.

Chega setembro, todavía coa area da praia nos pes e a cabeza no marabilloso ritmo libre do verán, empezamos o curso: madrugar, horarios, obrigas sistemáticas, que raro todo, non temos ganas de comezar outro curso….pánico, perdímos a vocación? Nooooon, só é a dificulatde natural de cambio de actividade, empeorada se o tempo segue a ser caloroso, como acontece este ano. As familias de novo ingreso céntranse nas súas crianzas e como será a súa aterraxe na escola, pero tamén o alumnado antiguo aterra na escola despois do longo verán , lembremos que as crianzas teñen un concepto do paso do tempo diferente a nós. Estes pequechos regresan,se cadra algo descolocados e han de recuperar o espazo , as persoas, persoas e as rutinas, eles tramèn precisan o seu periodo de adaptación. Precisan unha flexibiliación do horario e das actividades, e, sobre todo precisan que a profesora estea presente, disponible, cousa que non acontecerá cando chegan as novas nenas, que acapararán toda a atención da profesora. De xeito que a primeira concrección do periodo de adaptación consiste en adiar a incorporaicón do novo alumnado e a hora de entrada do antiguo. Hai que ter coidado, que mentres miramos só hacia aos novos alumnos, os antiguos, tamen seres pequenos, resinten o baleiro. Non sería un bó periodo de adaptación aquel que non tivera en consideración tamèn, o alumnado antiguo.*

Pasados uns días recuperando as nosas dinámicas as crianzas son informadas da próxima chegada das novas alumnas, van entendendo que é importante que elas se sintan a gusto e en confianza, pois é dificil a separación da nai, e que a profesora vai estar atenta a isto, de modo que eles deben colaborar na misión tendo coidado neste sentido. É un esforzo que se lles pide.

E así un día, na hora de patio chega unha ou dúas meniñas novas coas súas mamás, que, despois de acompañarnos un rato (quizais toman un café coa profe) despídense asegurando ás nenas que dentro dun rato voltarán por elas. Se non é posible a separación ese día, marchan para casa coa determinación de conseguilo ao día seguinte. En este punto son as mamás ou papás mais que a profe, quen saben se é oportuno forzar a separación ou intentalo de novo ao día seguinte, ahí é onde a mamá debe facer un esforzo por determinar que estratexia é mais útil para a separación amable e o empoderamento da crianza. Quedan xogando no patio cos compañeiros e, cando a profe indica, todos entran no cole para practicar algunha rutina, probablemente a roda. Non corresponde facer unha roda (asemblea) ao regresar do recreo senón unha sesión de relaxación pero modificamos as rutinas (a profe e o alumnado antiguo) en función das necesidades de adaptación das novas crianzas, é un esforzo de todos. Despois da roda, según estea o grupo realizamos algunha outra actividade (conto, recunchos, colchonetas) e ahí remata o día, poñemos a mochila e os zapatos, despedímonos da profe e, tachán! As mamás xa están ahí fora, comprobado! non pasa nada, as mamás regresan polas crianzas!, outra fase superada. Durante os vinderiros días outras meniñas iranse incorporando con este sistema.

Unha vez superada a separación e confirmado o regreso das mamás imos aumentando gradualmente o tempo de permanencia no cole ,e dentro deste imos experimentando as diferentes rutinas coas súas correspondentes normas (recunchos, merenda, relaxación, asemblea, traballo na mesa…), así despois dunhas semanas xa podemos recuperar o funcionamento normal do cole e a sucesión de rutinas que lles dá seguridade e confianza.

De modo que chamamos periodo de adaptacións as primeiras semanas de cole de cada ano, onde o alumnado antiguo ha de acomodarse ás case esquecidas rutinas escolares e tamèn facilitar a incorporación do novo alumnado; e a profesora moi presente, observando de cerca todos os procesos e deseñando coa delicadeza e a pericia do ciruxán, tempos, espazos e modos de facer para encamiñar a uns e outros hacia a vida en comun e as actividades que nutrirán os días de curso que lles agardan.

Son días de moita esixencia psicolóxica para a profesora, é un estar moi moi atenta a que cada persoa que se incorpora viva ese momento con confianza, ao mesmo tempo que o resto do grupo a acolle con alegría e coa dose xusta de entusiasmo. Un pequeño fallo (e sempre os hai) pode desencadear un malestar contraproducente neste delicado momento.

É tamén apaixoante sentir como un meniño vai entregando a confianza á profesora , e é ahí cando se asina  un acordo entre os dous, profe e crianza, eu quedo aquí conforme e contento porque sei que ti vas velar polo meu benestar, facéndo cargo da miña vulnerabilidade e defendendo os meus dereitos e necesidades coa firmeza a que a miña entrega te compromete. E este acordo segue vixente durante toda a vida escolar, malia que mude a profesora!

E a adaptación continúa varias semanas despois de regularizar tempos, o novo grupo ha de reconstruírse con todos os seres que o conforman, a profe atenta, dispoñendo en todo momento as condicións idóneas para que se dea o encaixe feliz.

E a partir de ahí é a profe a que sae gañando pois as crianzas nos aprenden ese xeito máxico de ser eles, é é un privilexio beber del a diario e rescatar a crianza que se agocha detrás do corpo adulto.

OUTROS APUNTES

fases do proceso de achegamento e integración na escola:

antes de comezar a escolarización

•    reunión de adultos, primeiro contacto en horario non lectivo

•    visita da alumna ao centro en horario non lectivo

•    visita da alumna ao centro na hora de Patio

empeza a escolarización:

o novo alumnado incorpórase ao cole varios días despois do antiguo e durante as 2 primeiras semanas só irán 4 días no canto de 5.

•             entrada ás 12,00, a mamá chega coa nena ao patio e despois dun rato marcha. TOPAN: Nenos e nenas xogando no patio, individualmente e en grupos. A profe disponible para recibir á nena.

•             entrada ás 10,00, a mamá chega coa nena ao vestíbulo, e marcha o antes posible (pode quedar un ratiño se é preciso). TOPAN: O vestíbulo baleiro. A profe e os nenos en actividade libre nos diferentes recunchos da aula. A profe está dispoñible para recibir á nena.

Esta fase pode  e debe alargarse durante o primeiro e o segundo trimestre, e, se é o caso, o curso enteiro (agás o mesde Xuño, no que entran todas ás 9.00)

•             entrada ás 9,00,  a mamá chega coa nena ao vestibulo e marcha 8pode quedar un ratiño se é preciso). TOPAN: o vestíbulo cheo de persoas: mamás (adultas case descoñecidas) e nenas sacando as chaquetas. A profe non está disponible exclusivamente para 1 persoa, ten que atender aos que a precisen.

Cada unha das fases ten a súa complicación, ás veces aceptan soltar a man da nai e quedar sós no cole pero se lles fai moi longa a xornada, outras veces un pequeño conflito pode revertir á boa disposición do neno para vir ao cole ao día seguinte. A chegada ás 9 ten unha complicación especial, pois despois de madrugar e verse forzada a almorzar a deshoras, a nena non topa a mesma escena dos días anteriores, pódese sentir intimidada coa xente que hai no vestíbulo e o barullo de nenos chegando. Calquera detalle pode desencadear un malestar que a faga retroceder no proceso de integración no cole. Neste caso tócalle aos adultos levar o control do proceso e actuar axeitadamente. Se cadra compre ...

… marchar os dous para casa e retroceder ao punto anterior (chegada 10,15),

… marchar os dous para casa e intentalo outra vez ao día seguinte anticipándolle axeitadamente o novo escenario (moita xente no vestíbulo, crianzas e mamás)

… se cadra pode quedar o pai no cole un rato

… forzar a separación confiando en que o malestar é superficial. A profe farase cargo da situación e a conducirá de modo que en cuestión de minutos a nena supere a dificultade e comprobe que ela está a gusto nun sitio e grupo seguros.

De novo son as mamás as que mellor saben como tratar a uns nenos que a profe aínda non coñece, elas deben, pois, facer un esforzo de discernimento sobre qué opción é a mellor para o empoderamento e a  integración do seu fillo/a no cole.

en  Outubro-Novembro

·                     Reunión individual coas novas familias para compartir impresións sobre a adaptación, espectativas sobre o que cole e familias poden agardar un do outro… outra vez dúbidas, informacións de interese…

Cambios que experimenta a crianza e aprendizaxes a realizar

•                           Ritmos de sono e vixilia
                            Separación continuada da nai e pai
                 Ritmos de comidas
                 Un novo espacio
                 Novas persoas
                            Construción da figura da profe como referente de seguridade
                 Maior esixencia de autonomía e orde
                 Relacións en termos de igualdade con moitos nenos/as
                 Resolución de conflictos con iguais
                 Normas no uso dos espazos e materiais
                 Normas na hora da merenda
                 Organización dos tempos, dos espazos e das actividades a cargo da profesora

    m                      Multitude de obxectos, xogos e xoguetes cunhas normas de uso e recollida.

             En definitiva a construción dun mundo propio onde o pai e anai xogan un pale scundario por primeira vez na súa vida.

    

                

* lembrade: dentro da posibilidade das familias, as crianzas de nova incorporación comezarán o cole 2 días despois do comezo oficial e non participarán das saídas que fagamos á contorna durante o primerio mes, agás que estean acompañados polas súas familias.